بررسی اثر مقیاس بر حساسیت سنجه‏های سیمای سرزمین

توسعۀ سنجه‏های سیمای سرزمین در اواخر دهۀ 1980 و پیشرفت‏های فنون سنجش از دور و سامانۀ اطلاعات جغرافیایی توانستند بعد جدیدی در مطالعات اکولوژی سیمای سرزمین به خصوص در زمینۀ ارتباط بین الگوهای مکانی و فرایندهای اکولوژیکی به وجود آورد. با این حال وابستگی برخی سنجه‏های سیمای سرزمین به عامل مقیاس و قدرت تفکیک‏های مختلف سامانه‏های سنجش از دور سبب شد توجه ویژه‏ای به انتخاب مقیاس مناسب در مطالعات اکولوژی سیمای سرزمین و در نتیجه تفسیر درست فرایندهای اکولوژیکی به وجود بیاید. پژوهش حاضر نیز در این راستا به بررسی اثر مقیاس بر روند تغییر مجموعه‏ای از سنجه‏های سیمای سرزمین پرداخته است. از این رو با پردازش تصویر ماهوارۀ لندست در شهر اصفهان و پیرامون آن (به مساحت 480 هزار هکتار) به بررسی اثر مقیاس در دو بخش گسترۀ مکانی و اندازۀ سلول بر روند تغییر برخی سنجه‏های سیمای سرزمین در طبقۀ پوشش سبز پرداخته شد. بدین منظور اندازۀ سلول از 30 متر به 60، 120، 240 و 480 متر و گسترۀ مکانی از 300 هکتار به مقادیر 600، 1200، 2400 و 4800 هکتار افزایش یافت تا حساسیت مقادیر سنجه‏های تعداد لکه (np)، تراکم لکه (pd)، شاخص شکل سیمای سرزمین (lsi)، متوسط اندازۀ لکه (mps)، تراکم حاشیه (ed)، میانگین فاصلۀ اقلیدسی نزدیک ترین همسایه (mnn)، شاخص متوسط لکه (msi) و شاخص کل هستۀ مرکزی (tcai) نسبت به مقیاس بررسی شود. نتایج حاصل از پژوهش نشان از حساسیت بیشتر این سنجه‏ها ( غیر از سنجۀ tcai) نسبت به عامل مقیاس است. انجام مطالعات از این دست و توجه به مبحث مقیاس به منزلۀ یکی از مباحث مهم اکولوژیکی نقش مهمی در شناسایی آثار و فرایندهای اکولوژیکی، پیش‏بینی عملکردهای اکولوژیکی (مدل‏سازی سرزمین) و کاهش عدم قطعیت حاصل در مطالعات اکولوژی سیمای سرزمین خواهد داشت.